Otomatik düşünceler, belirli durumlara, olaylara veya uyaranlara yanıt olarak zihnimizden hızla geçen spontane, istemsiz düşüncelerdir. Bu düşünceler genellikle bilinçli bir çaba olmadan ortaya çıkar ve duygularımızı ve davranışlarımızı etkileyebilir. Otomatik düşünceler olumlu, olumsuz veya nötr olabilir ve geçmiş deneyimlerimiz, inançlarımız ve kişisel değerlerimiz tarafından şekillendirilirler.
Örneğin, öz saygısı düşük olan bir kişi, zorlu bir görevle karşılaştığında “Bunu yapamam” veya “Başarısız olacağım” gibi otomatik olumsuz düşünceler yaşayabilir. Bu düşünceler kaygı ve kendinden şüphe duymaya yol açabilir ve sonuçta kişinin performansını etkileyebilir.
Bilişsel-davranışçı terapide (BDT), otomatik düşünceleri tanımlamak ve bunlara meydan okumak tedavinin önemli bir bileşenidir. Bu düşünceleri tanıyarak ve inceleyerek, bireyler düşünce kalıplarını yeniden çerçevelendirmeyi öğrenebilir ve durumlara daha sağlıklı, daha uyarlanabilir tepkiler geliştirebilirler.
Vaka çalışması: Sosyal kaygı ile mücadele eden bir danışan, sosyal bir toplantıya girdiğinde “Kimse beni sevmiyor” veya “Kendimi utandıracağım” gibi otomatik düşüncelere sahip olabilir. BDT yoluyla, bu düşünceleri tanımayı öğrenebilir ve bunları “Herkes beni sevmek zorunda değil ve bu sorun değil” veya “Utançla başa çıkabilirim ve deneyimlerimden ders çıkarabilirim” gibi daha dengeli, olumlu düşüncelerle değiştirebilirler.
Ayrıca bkz: Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), Bilişsel Çarpıtmalar, Farkındalık
(İng. Automatic Thoughts)