Psikanalitik terapide, hastanın ne kadar önemsiz, ilişkisiz veya utanç verici olursa olsun aklına gelen herhangi bir şeyi söylemek üzerine kurulu sistem.
Serbest çağrışım, psikanalizde kullanılan ve hastanın aklına gelen her şey hakkında özgürce ve sansürsüz konuşmaya teşvik edildiği bir tekniktir. Buradaki fikir, hastanın mevcut psikolojik sorunlarına katkıda bulunabilecek bilinçdışı düşünceleri, duyguları ve anıları ortaya çıkaracağıdır.
Serbest çağrışım sırasında, hastadan rahatlaması ve tutarlılık, uygunluk veya mantık konusunda endişelenmeden aklına ne gelirse söylemesi istenir. Terapist hastadan belirli bir konuya odaklanmasını ya da sadece zihninin dolaşmasına izin vermesini isteyebilir.
Örneğin, bir hasta “elma” diyebilir, bu da “meyve”, “kırmızı”, “meyve suyu”, “turta”, “ağaç” ve benzeri çağrışımlara yol açabilir. Bu çağrışımlar, hastanın psikolojik sorunlarıyla ilgili daha derin bilinçdışı bağlantıları ve anlamları ortaya çıkarabilir.
Serbest çağrışım, bilişsel-davranışçı terapi (BDT) gibi diğer terapi türlerinde de hastaların otomatik olumsuz düşünce ve inançlarını ortaya çıkarmalarına ve bunlara meydan okumalarına yardımcı olmak için kullanılır.
Ayrıca bakınız: Psikanaliz, Bilinçdışı zihin,
(ing.) free association