Kolektif bilinçdışı, analitik psikoloji alanında İsviçreli psikiyatrist Carl Gustav Jung tarafından ortaya atılan bir kavramdır. Bilinçdışı zihnimizin daha derin katmanlarında var olan insan deneyimi ve anlayışının paylaşılan, kalıtsal unsurları olduğu fikrini ifade eder. Arketipler olarak adlandırılan bu unsurlar, tarih boyunca farklı kültürlerin mitlerinde, efsanelerinde ve hikayelerinde ortaya çıkan evrensel semboller ve temalardır.
Kahraman, anne, bilge yaşlı adam ve düzenbaz gibi arketiplerin kolektif bilinçdışında gömülü olduğu ve duygularımızı, davranışlarımızı ve dünya algımızı şekillendirdiği düşünülmektedir. Rüyalarda, sanatta, edebiyatta ve hatta kişisel deneyimlerde ortaya çıkabilirler.
Örneğin, “kahramanın yolculuğu” farklı kültürlerden çeşitli mitolojilerde ve hikayelerde görülen ortak bir anlatı temasıdır ve bu da kolektif bilinçdışından kaynaklanabileceğini düşündürmektedir.
Kolektif bilinçdışı, her bireye özgü olan ve bastırılmış anıları, düşünceleri ve duyguları içeren kişisel bilinçdışından farklıdır.
Ayrıca bakınız: Carl Gustav Jung, Arketip, Kişisel Bilinçdışı, Analitik Psikoloji
(İng. Collective Unconscious)