Finansal hedefler belirlemek, günümüzün şartlarında hem vazgeçilmez hale geldi hem de bir o kadar zorlaştı. Bizi ekleyen pek çok içsel veya dışsal tuzaklar var. Bazen manipülasyona uğruyoruz, bazen de duygularımızı yönetemediğimiz için finansal bir darboğazın içinde sıkışıp kalıyoruz. Peki, bu tuzaklarla nasıl baş edebilir ve finansal hedeflerimize yaklaşabiliriz.
Somut Hedeflere İhtiyacınız Yok
Para biriktirerek yatırım yapmak için somut bir hedefe veya nedene bile ihtiyacımız yok aslında. Bekleyip düşünürüz ve biriken paramızı harcayacak veya yatırım yapacak çok mantıklı bir fırsat yakalayabiliriz. Tabi bunun için paramızın ve düşüncelerimizin kuluçkaya yatmasına izin vermeliyiz. Fırsatlar gelmeden önce hazırlıklı olmalı ve hayal edemeyeceğimiz kazançlar için umutlu olmalıyız.
Ayrıca kenarda harcanmadan bekleyen para seçeneklerimizi açık tutar ve zamanımız üzerindeki kontrolü güçlendirir. Yakın vadede bir hedefiniz olmasa ya da bir ev almak gibi çok yüksek olduğu için o hedefe ulaşamayacağınızı düşünüyorsanız bile, yine de belirsiz bir hayatın ne gibi krizler çıkaracağını aklımızda tutmalıyız.
Finans Uzmanlarıyla Aranıza Mesafe Koyun
Finansal uzmanlardan ve medyadan ekonomiye dair öngörüler sunmalarını bekleriz. Halbuki belirsizliğin hakim olduğu kompleks bir yapının içerisinde gerçekten öngörülebilir bir analizle tahmin yapmak pek mümkün değil. Peki biz neden ısrarla böyle bir beklentiyi sürdürüyoruz? Psikolog Philip Tetlock, “Öngörülebilir ve kontrolümüzün altında olan bir dünyaya inanmaya ihtiyacımız var. Bundan dolayı, bu ihtiyacımızı tatmin etmeyi vadeden otoritelere kulak veriyoruz.” diyor.
Elbette, yatırım yapmanın disiplini üzerine ve çeşitli senaryolara göre nelere yatırım yapabileceğimizi tartışan uzmanlardan fikir almak, riskleri, ihtimalleri ve trendleri takip etmek adına işe yarayabilir. Ancak felaket tellallığı yapan ya da kendi çıkarlarından dolayı manipülasyona yönelen, geriye dönük verilerle geleceği net bir şekilde tahmin etmeye çalışan “uzmanların” başarısızlığa mahküm olmaları işten bile değil.
Yatırım Trendlerini Takip Edin
Amerika’da 50 yıllık bir anket araştırmasına göre, insanların paralarıyla ne yaptıklarına inceliyorlar. Görüyorlar ki, genel olarak insanlar genç yetişkinlik yıllarındaki deneyimlerine dayanan yatırım kararları vermeyi günümüz koşullarından bağımsız olarak sürdürme eğilimindeler. Yani, sizin büyüdüğünüz dönemde, borsada işler yolunda görünüyorsa borsaya yatırım yapma ihtimaliniz daha da güçleniyor. Bu kişiler borsanın zayıf olduğu zamanlarda yetişen kişilerden daha fazla borsa yatırımı yapıyorlar.
Ekonomistler “Bulgularımız gösteriyor ki, bireysel yatırımlar konusunda risk almak kişisel geçmişimizle oldukça bağlantılı.” Geçmiş öğrenmeler, mantıktan, zekadan veya eğitim düzeyinden bağımsız olarak yatırım kararlarımızı da etkiliyor. Ancak her yatırım şekli her dönemde en mantıklı seçenek değildir. Trend değişir ve gayrimenkul, yabancı borsalar, tahvil/bono veya emtia ürünlerinin trend olduğu zamanlar da gelebilir. Bilinçsiz kararların ve alışkanlıkların etkisinden çıkarak güncel ve rasyonel olanı takip etmeliyiz.
Gösterişçi Tüketimi Hayatınızdan Çıkarın
Finansal yüklerle boğuşurken hayatı kaçırmak çok sık yaptığımız hatalardan biri. İlginç bir şekilde, bu yükün büyük bir kısmı gösterişçi harcamalardan geliyor. Dahası hayatı kaçırmak, ölüm korkusundan kaçınmak için kendimizi sabote ettiğimize işaret ediyor olabilir.
Yapılan bir çalışmaya göre, ölüme olumsuz anlam yükleyen kişilerin yüksek statü gösteren ürünlere daha çok sahip olma dürtüsü gösterdikleri tespit ediliyor. Özellikle bu kişilerin özsaygıları düşükse bu durum daha fazla kendini gösteriyor. Kendi ölümleri üzerine düşünmesi istenen katılımcılar gelecekte daha fazla para kazanıp lüks harcamalar yapabileceklerine daha yüksek ihtimal veriyorlar. Ölümle gösterişçi tüketim arasında böylesi bir ilişkinin varlığı varoluşsal krizlerimize işaret ediyor.
Gücünüzü Aşan Harcamaları Hesaplayın
Arabınınıza ortalama olarak her ay ne kadar para harcadığınızı hesapladınız mı hiç? Bir muhasebe uzamanına göre, benzini, sigortası, kaskosu, vergisi dahil her şeyin toplam olarak maaşınızın %15’ini geçmiyor olması şart. Yoksa, finansal hedeflerinize ulaşmak için boşa kürek çekiyor olabilirsiniz. Eğer mevcut durum arabanıza çok fazla para harcadığınızı gösteriyorsa, daha uzun vadeli hedefler için arabanızdan vazgeçmenin ya da modeli düşürmenin yollarını arayabilirsiniz. Bunun gibi düzenli harcama yaptığınız kalemleri hayatınızdan çıkarmanın mümkün olup olmadığını inceleyin. “Fare yarışı”ndan kurtulmanın yollarından biri de uzun vadeli hedefler için kısa vadeli zevklerden vazgeçebilmektir.
Kaynakça
- Housel, Morgan (2021). Paranın Psikolojisi: Servet, Açgözlülük ve Mutluluk Üzerine Sonsuza Dek Değişmeyecek Dersler.
- Solomon, Sheldon (2015). Worm At The Core: On the Role of Death in Life.
