Hayattaki en büyük başarılar öncesinde pek çok inişli çıkışlı bir sürecin sonunda gerçekleşir. Mesela, ünlü Holywood yıldızlarının şaşaalı hayatlarının arkasında gözyaşlarıyla dolu reddedilmiş oyuncu seçmeleriyle doludur. Çıkışlarda olduğu kadar inişli zamanlarda da devam edebilmeyi becermek bu başarıların altındaki formül. Peki, bu zor anları da olası bir deneyim olarak değerlendirip yola devam etmek için neler yapabiliriz?
Süreç Odaklı Düşünün
Hayat inişli çıkışlı döngülerden oluşur ve uzun vadeli süreçte nasıl bir yerde olacağımızı düşünerek düşüş dönemlerinde de devam etme inancı bulabiliriz. Kısa vadede hemen istediğimiz sonuçları elde edemeyiz genelde. Bu yüzden uzun vadeli hesaplar yaparak sürece bel bağlamak daha etkilidir. Bu yatırım için de geçerlidir ve ünlü yatırımcı Warren Buffett “Dokuz kadını hamile bırakarak bir ayda bebek yapamazsınız.” der. Bu ilke, ilerlemenin doğasında olan ve sadece yatırım için değil kişisel gelişimimiz için de geçerlidir.
Motivasyona Bel Bağlamayın
Yapılan bir çalışmada, bir grup katılımcıdan mutluluk hakkında düşünmesi isteniyor. Bu sırada bulundukları odada motivasyon içerikli posterler ve kişisel gelişim kitapları yer alıyor. Sonrasında moral bozucu derecede zor bir testi tamamlamaları isteniyor. Bu katılımcılar, olumlu düşünmenin faydaları üzerine düşünen gruba kıyasla başarısızlıkları hakkında daha çok kara kara düşünme eğilimi gösteriyorlar.
Hep mutlu olacağız ve arzular doğrultusunda bir hayat beklentisi bizi hayal kırıklığına uğratır. Bir gün motiveyim ve çok iyiyim diğer gün canım istemiyor dediğimiz bir hayatta ilerleme kaydetmek güçleşir. Lastik gibi bir yönde motive bir şekilde ilerler gibi görünürüz ama uzayıp aynı noktaya geri çekilebiliriz her an. Bu yüzden iyi yönde bile olsa istek ve motivasyonla değil değer odaklı bir pusulayla hareket etmeliyiz. Davranışlarının kontrolünü sağlamak için istek ve arzularımızın etkisini azaltıp kötü alışkanlıkları minimize ederek önemli işlerimize yönelik irade ihtiyaç ihtiyacını düşürebiliriz. Böylece irademiz de kolayca tükenmez ve düştüğümüz yerden kalkabiliriz.
Olumlu Anılarınızdan Beslenin
Yapılan bir çalışmada, farelerinin pozitif anılarını yapay olarak uyardıklarında depresyona yönelik davranışlarının ortadan kalktığını görüyorlar. Yine farelerinin pozitif anılarının kodlandığı hücreleri işaretleyip uyarıyorlar ve sonrasında fareleri strese sokuyorlar. Normalde bu stres tepkisine depresyonla tepki veren fareler pozitif anıların uyarılmasıyla depresyon eğilimi kendilerini sıyırmayı başarıyorlar.
Güçlü yönleriniz ve geçmişe dönüp baktığınızda gösterdiğiniz çaba ve ortaya çıkardığınız ürünler üzerinde düşünmek öz yeterlik duygunuzu besler ve düştüğünüz zorlu anlarda depresyon dalgasına kapılmadan tekrardan ayağa kalkmanıza destek olur.
Rol Modellerinizi Bulun
Yapılan bir araştırmada, katılımcılara giderek artan düzeyde elektrik şokları veriliyor ve ne kadar acı verici olduğunu değerlendirmeleri isteniyor. Aynı şok güçlü görünümlü bir araştırma görevlisi bir modele de veriliyor. Ancak o modellere sorulduğunda deney görevlisi olarak hep katılımcının çektiği acının %25 altı bir rakam veriyorlar. Bunu gören katılımcıların acıya dayanma kapasitelerinin artıp artmadığını ölçüyorlar. Sonuçta, gerçekten bu sağlam duruşlu modelin işe yaradığı tespit ediliyor. Peki, bu katılımcılar sadece zayıf görünmemek için çektikleri acıyı daha düşük değerlendiriyor olamazlar mı? Hayır, bunu vücudun tepkilerini ölçerek anlıyorlar. Öyle ki, bedenleri tehdide karşı fazla tepki göstermeyi bırakıyor, kalp atışları daha düzenli seyrediyor ve daha düşük stres seviyeleri ölçülüyor.
Kaynakça
- Henrich, Joseph (2015). The Secret of Our Success: How Culture Driving Human Evolution, Domesticating our Species, and Making Us Smarter.
- Housel, Morgan (2023). Same as Ever: A Guide to What Never Changes.
- Levine, Peter (2017). Travma ve Anı: Zihnin ve Bedende Yaşayan Geçmişin İzini Sürmek.
- Robson, David (2022). The Expectatiton Effect: How Your Mindset Can Change Your World.
