Bu yazı understood.org’dan çevrilerek uyarlanmıştır.
Esnek düşünme konusuna dalmadan önce şöyle bir durum hayal edin: Okul, yeni eğitim-öğretim yılından hemen önce sınıf programlarını gönderiyor. Ancak ilk haftadan sonra ders programı değişiyor. Öğrencilerin yeni düzene ve sınıflara uyum sağlaması gerekiyor.
Bazı çocuklar bunu doğal karşılar. Yeni sınıflarının nerede olduğunu ve bir derslikten diğerine nasıl gideceklerini zihinlerinde canlandırabilirler. Çevresindekilere kendiyle aynı anda yemek molasına çıkan var mı yok mu diye sorarlar. Diğer bir deyişle, işleri farklı bir şekilde yapma konusunda çok az sorun yaşar ya da hiç sorun yaşamazlar.
Ancak bazı çocuklar direksiyonu başka yöne kırmakta zorlanırlar. Program değişiklikleri onları endişelendirir veya kızdırır. Sadece tek bir olası program veya çözüm görebildikleri için değişimle başa çıkmakta zorlanırlar.
Bu çocuklar esnek düşünme adı verilen bir beceride zorlanıyorlar. Ve sorunlara farklı yaklaşımlar bulmakta zorlanmaları, öğrenme deneyimleri ve günlük yaşamları üzerinde büyük bir etkiye sahip.
Esnek Düşünmeyle İlgili Sorun Yaşamak Nasıl Bir Şey?
Esnek düşünme zorluğu olan çocuklar evde ve okulda sorun yaşayabilirler. Durumlar birbirinden farklı olsa da zorluk aynı: henüz olayları farklı açılardan görememek veya sorunları çözmek için farklı stratejiler kullanamamak.
Sinemaya gittiğinizi ve izlemeye karar verdiğiniz filme bilet kalmadığını hayal edin. Büyük olasılıkla, bir durur ve diğer seçeneklerinizi düşünürsünüz. Kalıp farklı bir film izleyebilir, daha sonraki bir seans için bilet satın alıp geri gelebilir veya tamamen başka bir şey yapabilirsiniz.
Esnek düşünmede zorlanan çocuklar, sorunlara bu şekilde tepki vermezler. Bunun yerine donabilirler (tepkisiz kalırlar) ve hiçbir şey yapmazlar. Veya işe yaramasa bile aynı stratejiyi tekrar tekrar denerler. Sonunda da çoğu zaman hüsrana uğrar ve üzülürler.
Bu katı düşünme biçimi, iletişim kurma biçimlerinde ve ev ödevlerini yaptıklarında kendini gösterebilir. Örneğin, bu çocuklar bazı kelimelerin iki anlamı olduğunu ya da belli bir tarzdaki matematik problemi için kullandıkları çözümün başka bir matematik probleminde de işe yarayabileceğini anlayamayabilirler.
Esnek düşünme konusunda sorun yaşayan çocuklar genellikle bir faaliyet veya fikre takılıp kalırlar ve muhtemelen nedenini bilmezler.
Evde ve okulda görebileceğiniz bazı davranışları şu şekildedir:
-Başkalarının fikirlerini kabul etmemek
-Aynı konuyu defalarca tartışmak
-Küçük de olsa bir şeyler ters gittiğinde sinirlenmek
-Aynı hataları tekrarlamak
-Yeni programları takip edememek
-Planlar değiştiğinde endişelenmek
-Yeni, daha karmaşık görevleri üstlenmede zorlanmak
-Bir aktiviteden diğerine geçmekte sorun yaşamak
-Başkaları kurallara uymadığında üzülmek
Esnek Düşünme Zorluğuna Neden Olan Nedir?
Esnek düşünme, yönetici işlevler adı verilen bir grup becerinin parçasıdır. Bu becerilerle ilgili sorunlar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklarda yaygındır. Ancak farklı şekilde öğrenen ve düşünen, öğrenme güçlüğü çeken diğer çocuklar da esnek düşünme ve yönetici işlev becerilerinde zorlanabilirler.
Yavaş işlemleme hızı da hızlıca düşüncenin seyrini başka yöne çevirmede ve çözümler düşünmede rol oynayabilir.
Esnek Düşünme Konusunda Çocuklara Nasıl Yardımcı Olabiliriz?
Evde ve okulda esnek düşünme konusunda sorun yaşayan çocuklara yardım etmenin birçok yolu vardır.
Birincisi, görevleri daha küçük parçalara bölmek. Onlara yapacakları şeylerle ilgili bilgileri önceden vermek, çocukların neyle karşılaşacaklarını bilmelerine yardımcı olabilir. Ayrıca takip edecekleri belirli adımlar da vermiş olursunuz.
Bir diğeri, çocukların görevlere veya sorunlara nasıl yaklaşacaklarını planlamalarına yardımcı olmaktır. İlk stratejileri işe yaramazsa başka ne deneyebileceklerini düşünmelerini isteyin. Sorunun cevabı olarak siz de fikir sunabilirsiniz. Bu konuşmalar, çocuğa seçenekleri olduğunu gösterir ve kaygısını azaltabilir.
Çocuğun ebeveyni ve öğretmenleri, esnek düşünme ile ilgili bir zorlanma fark ettiklerinde iletişime geçmelidir. Birlikte yardım etmenin yollarını bulabilirsiniz. Ayrıca okul rehberlik servisiyle çocuğunuz için bir değerlendirme yapılması için görüşebilirsiniz. Yapılacak değerlendirme, esnek düşünme ve diğer yürütücü beceriler konusunda zorlanan çocuklar için destekleyici olur ve çocukların tam olarak nerelerde zorlandıklarını ve nerelerde başarılı olduklarını da gösterebilir.
