Bu yazı Robert Myers, PhD tarafından kaleme alınmıştır.
Eda Yılmaz tarafından çevrilmiştir.
Bir çocuğu disipline etmek çok da kolay bir şey değildir. Bu çoğu zaman kalp kırıcı dahi olabilir. Bir ebeveyn olarak çocuğunuzun yüzünde parlak bir gülümseme görmek istersiniz, üzgün bir ifade, somurtma, gözyaşları ve öfke nöbetleri değil. Uygun olmayan bir yolla “Hayır” demek çocuğunuzda uzun süreli etkisi olan hasarlar bırakabilir. Ancak uygun bir yolla ona “Hayır” derseniz bu çocuğunuza eninde sonunda mutluluk getirir ve çocuğunuzda uzun süreli bir rahatlama sağlar.
1-Bir kere “Hayır” demek yeterlidir.
Hayır derken kararlı, kesin olmalısınız. Bu sayede hayır demeyi yinelemeniz gerekmez. Ciddi bir yüz ifadesi takının ve çocuğunuzla neden o an almak istediği şeyi alamadığının sebepleri hakkında konuşun. Eğer ilk “Hayır” işe yaramıyorsa başka bir yaklaşımla müdahalede bulunun. (Ona evet demenin yollarını bulun örneğin)
Bu aşamada yumuşamak başlıca problemlerdendir. Eğer çocuğunuz sizin “Hayır”ızın “Evet”e dönüşebildiğini öğrenirse herhangi bir şey istediğinde sizi manipüle etme yoluna başvuracaktır.
2-Açıklayın.
Bazen hayır demek yeterli değildir. Çocuklar bazen bunu anlamayabilir ve siz bir açıklama yapmadığınız sürece yanlış davranışı tekrar tekrar sergileyebilir. Hayır diyebilmenin en etkili yolu çocuğunuza geçerli sebepler sunmaktır, bu sayede çocuğunuz durumu kavrayabilir.
3-Bazen bir “Evet” de “Hayır” anlamına gelebilir.
Çok fazla “Hayır!” duymak çocuğunuzun dil gelişiminde olumsuz etkiler bırakabildiği gibi onda kin duygusunu da körükler. Aslında hayır anlamına gelecek şekilde evet demenin de bir yolu var. Kulağa karmaşık gelse de bir örnekle bunu netleştirmek mümkün. Çocuğunuz sizden kurabiye istediğinde ona şu cevabı verebilirsiniz: Evet yemekten sonra kurabiyeni yiyebilirsin. Siz alışverişteyken çocuğunuz sizden yeni bir oyuncak almanızı istediyse de şu ifadeyi kullanabilirsiniz: Bunu yeni yıl hediyen olarak kabul ediyorsan evet alabiliriz. Bu sayede çocuğunuz özel bir günde istediği hediyeye ulaşma şansına sahip olmuş olur ve uzlaşmayı öğrenir.
4-Sesinizi yükseltmeyin.
Child Development adlı bir dergide şu ifade yer alır: Çocuğunuza bağırmanız ona fiziksel olarak bir ceza vermiş olmanızla aynı etkiye sahip. Bu çocuğunuzda davranış problemlerine sebep olabilir ve duygusal gelişimine ket vurabilir. Çocuğunuza bağırmanın sonuçları onu bağırma ile geçici bir süre sessiz tutmanın çok ötesine geçiyor. Yine bir başka dergi (Journal of Marriage and Family) diyor ki bağırma çocuklarda depresyona ve özsaygı gelişiminde aksaklıklara neden olabilir. Bu sebeple sakin ve nazik bir iletişim kurmanız çocuk için hayati bir önem taşır.
Israrlı istekler genellikle sıkılmanın bir formudur. Çocuğunuzla bir sohbet ederek ya da onunla oyun oynayarak onun odağını değiştirebilir ilgisini daha olumlu başka bir yöne çekebilirsiniz.
5-Özel alanlarına saygı duyun.
Çocuklarınızı diğer insanların önünde utandırmayın. Dikkatini çekin, onunla özel bir yere geçin ve açık bir şekilde neden hayır dediğinizin sebeplerini anlatın. Eğer onu insanların içinde utandırırsanız ve de özellikle diğer insanlar onunla bu sebepten alay ederlerse çocuğunuz buna içerleyebilir. Akılda tutmanız gereken şeylerden biri de şu ki: “Eğer siz çocuğunuzu insanların içinde utandırırsanız o da size aynı yolla yaklaşmayı öğrenecektir!”
6-Bir alternatif ile birlikte hayır diyin.
Alternatif sunmak çocuğunuzu onun isteğini geri çevirmediğiniz konusunda ikna edebilir. Örneğin, “Hayır canım şeker alamazsın ama onun yerine şuradan güzel bir elma seçebilirsin” dediğinizde hem alternatif sunmuş olursunuz hem de sağlıklı olan elmanın şekerden daha faydalı olduğunu anlatmak için açık kapı bırakmış olursunuz.
7-Boş yere umutlandırmayın.
Ebeveynler genelde “Şimdi değil” derler. Eğer şimdi değilse ne zaman? Eğer ima ettiğiniz sözünüzü yerine getirmezseniz çocuğunuzda güven problemleri oluşmaya başlayacaktır. Çocuğunuza isteğinin yerine geleceğini umduğu somut bir zaman dilimi sunun. Örneğin, “Şimdi değil ama onu doğum gününde alabiliriz.”
8-Çocuğunuza seçme şansı verin.
Seçim yapmak çocuğu güçlendirir, düşüncelerinin önemsendiğini hisseder bu sayede. Eğer bir seçim yapma şansı verilirse, umursanmadığı hissine kapılmaz. Şeker isteğini geri çevirip onun yerine meyve isteyip istemediğini sorabilirsiniz. Bu sayede sağlıklı yiyecekler için yaptığınız konuşmayı da hatırlatmış olursunuz.
Çocuğunuzun kahvaltısı için sizin kahvaltı için uygun gördüğünüz birkaç seçenekten istediğini seçmesine izin verebilirsiniz. Kahvaltı için herhangi bir şey seçebileceğini söylemek onu sizin müsaade etmeyeceğiniz seçimler yapmaya itebilecekken sizin belirlediğiniz ürünler içerisinden kendisinin uygun gördüğü ürünleri seçmesi fikirlerinin önemsendiğinin altını çizer.
9-Eşinizle ters düşmeyin.
Bazen bir ebeveyn çocuğun isteğine hayır derken diğeri evet diyebilir. Bu ebeveynler arası anlaşmazlıklar doğurur. Üstelik çocuğunuz bu durumda manipülatif bir alışkanlık edinebilir. Siz ve eşiniz iletişim halinde olmalısınız.
Hayır demek zordur. Çocuğunuzu mutlu etmek istersiniz. Çocuğunuzun isteğine boyun eğmek en azından bir anlığına oldukça kolaydır. Ses yükseltmek de kolaydır. Ancak uzun vadeli olumsuz etkiler göz önüne alındığında sakin ve etkili bir şekilde iletişim kurmayı öğrenmek için zaman harcamanız oldukça gereklidir.
