Özgüvenli olmak, görünmek ve bu güveni destekleyen işler üretebilmek her zaman çok da tutarlı olmayabilir. Birileri özgüvenli görünür ama hakkını verecek işler sergiyemez. Başkası özgüvenlidir ama fazla mütavazı görünür veya bu özgüveni performansına yansıtmaz. Asıl saygıyı hak eden bu üçünü tutarlı bir şekilde gösterebilmektir. Bu da, kendini tanımayı, becerilerini nasıl geliştireceğini bilmeyi ve deneyim kazanmayı gerektirir. Peki, dengeli ve tutarlı bir özgüveni nasıl inşa edebiliriz?
Özgüvenli Görünmek İkna Gücü Yaratır
Özgüvenli görünmek, özgüvenin sadece bir tarafını temsil eder. Yine de en çok bu tarafı beslemeye ihtiyacımız olabilir. Yapılan bir çalışmada, katılımcılardan finansal danışmanlardan birini seçmeleri isteniyor. Her iki danışman da üç aylık süreçte hissenin artacağına dair yüzdelik bir oran veriyorlar. Mesela, danışman A, %76 oranında hissenin artacağına ihtimal verirken, danışman B aynı hissenin artacağına %93 ihtimal veriyor. Yani birisi oldukça özgüvenli bir rakam söylerken, diğeri daha fazla yanılma payı bırakıyor.
Bunun gibi pek çok tahmin yapan her iki tür danışmanın ortalama başarısı %50 olarak ayarlanıyor. Özgüvenli olanla temkinli olan danışman eşit düzeyde doğru tahmin yapıyorlar aslında. Katılımcıların hangi danışmanı daha yetkin bulduğuna gelince, temkinli olmak maalesef aşırı özgüven kadar prim yapamıyor. Aynı başarı düzeyine rağmen, aşırı özgüven kazanıyor ve katılımcıların %75’i bu danışmanı seçiyor.
Özgüven Dışsal Onaydan Bağımsızdır
Woody Allen hiç aday gösterilmediği bir gece haricinde Oscar Törenlerine katılmamasıyla dikkat çeken bir isim. Üç kez Oscar kazanmış ve 17 kez aday gösterilmiş olmasına rağmen bu tutumunu şöyle açıklıyor: “Bütün bu ödül kavramı saçma! Başka insanların yargıları beni bağlamaz, çünkü bir ödül hak ettiğini söylediklerinde bunu kabul ettiğin zaman ödülü hak etmediğini söylediklerinde de kabul etmelisin.”
Bu bakış bize biraz uçuk görünebilir, ama içinde bilgece bir mesaj da taşıyor: Dışa bağlı bir özgüven aslında ince bir ipliğe bağlıdır. Bu onay beklentisi bizi güvenli oynamaya yöneltip gelişmeye dair riskli adımlar atmaktan uzaklaştırabilir. Çünkü hata yapmaktan ve dışlanmaktan korkar ve onay/ödül beklentisiyle yaratıcılıktan koparız. Özgüven dışsal onayla başlasa da bunu aşmalı ve içsel bir güç haline geldiğinde otantik bir yapıya kavuşmalıdır.
Özgüven İş Hayatının Ötesindedir
Tam zamanlı çalıştığımız işlere ne kadar yatırım yaparsak o kadar özgüvenli olacağımızı düşünürüz. Ancak, bununla sınırlı kalmanın ötesinde farklı yan iş, proje ve hobilerle ilgilenmek daha etkili olabilir. Yapılan bir çalışmada, akşamları hoşa giden ek bir iş veya projeyle uğraşanların, ertesi gün gittikleri düzenli işlerinde daha iyi performans sergiledikleri tespit ediliyor.
Hobilerde de durum benzer. Yine başka bir çalışmada, mevcut işinden bağımsız bir hobiyle uğraşan çalışanların işlerindeki özgüven düzeyleri yükselme gösteriyor. Hayatın diğer yanlarına da odaklanarak kendimizi beslemek, çok yönlü özellikler kazanmamızın yanı sıra iş hayatındaki özgüvene de katkı sağlıyor.
Özgüven Geribildirimlerle Zenginleşir
Özgüvenimiz farkında olmasak da aşırı görünebilir. Bunu fark etmek için dışarıdan bir göze ihtiyaç duyarız. Özgüvenimizin temeli bu geribildirimlere bağlı olabilir. Yapılan bir çalışmada, ev yenileme planlarının bütçe ve zamanlarını tahmin etmeleri istenen katılımcılar, başkasının eviyle alakalı dışarıdan bir gözle analiz yaptıklarında, bu kişilerin bütçelerini %25-50 arası aşacaklarını tahmin ediyorlar. Sıra kendi evleriyle alakalı analiz yapmaya gelince, hem zamanında hem de bütçeye denk şekilde bitirecekleri yanılgısına düşüyorlar.
Kendini objektif değerlendirmek oldukça zordur. Bu durumu kabul ederek görüş, geribildirim ve tavsiye almak gerekebilir. Asıl özgüveni belki de bu farklı bakış ve eleştirilerde faydalandığımız oranda kazanırız.
Kaynakça
- Ashton, Kevin (2018). Bir Atı Kanatlandırma Sanatı: Yaratmanın İcadın ve Keşfin Gizli Tarihi.
- Berger, Jonah (2023). Magic Words.
- Grant, Adam (2023). Hidden Potential: The Science of Achieving Great Things.
- Housel, Morgan (2021). Paranın Psikolojisi: Servet, Açgözlülük ve Mutluluk Üzerine Sonsuza Dek Değişmeyecek Dersler.
