Terapiye başlamak bazılarına korkutucu gelebilir. Özellikle terapi odasında oturup geçmişin hayaletleriyle uğraşacağını bilmek kimse için kolay değildir. Geçmişi yeniden gözden geçirip, neyi iyileştirmek gerektiğini bulmak terapinin önemli bir parçası olsa da Gestalt Terapisi danışanın “şimdi ve burada (here and now)” deneyimine geçmişten daha fazla odaklanan bir terapi yaklaşımıdır.

Gestalt Ne Demektir?

              Almanca bir kelime olan “Gestalt” bir şeyin biçimi veya şeklinin tamamını ifade ederek bütünün parçalarından büyük olduğunu vurgular. Bu danışmanlık yaklaşımında kişinin algısı üzerinde durulur. Gestalt terapisi çevremizde olup bitenleri ve deneyimlerimiz nasıl algıladığımız ve nasıl anlamlandırdığımızı dikkate alır.

              Gestalt terapisinde, danışanın yargılanma korkusu olmadan deneyimlerini güvenli bir şekilde inceleyebileceği bir alan oluşturmak esastır. İşin özü, danışanlar sadece duyguları veya deneyimleri hakkında konuşmak için değil, aynı zamanda terapistiyle bunları sağlıklı bir biçimde işlenmesi için terapi odasına getirmesi teşvik edilir. Böylece bunların işlenme kası bir profesyonel yardımıyla geliştirilmiş olur.

Reklam

Yeni Bir Yaklaşım Olarak Gestalt

              Gestalt Terapi 1940’lı yıllarda daha geleneksel olan psikanalize alternatif bir yol olarak tanıtıldı. Gestalt terapisi Fritz Perls ve eşi Laura Perls tarafından geliştirildi. İkisi de psikanaliz eğitimi alan çift Paul Goodman ve benzer düşüncelere sahip bir grup psikolog ile birlikte daha doğal ve daha insancıl bir terapi tarzı geliştirmek  için çalıştılar. Velhasılıkelam terapi yaklaşımının kişiye ve onların deneyimlerinin eşsizliğine (uniqueness) odaklanması gerektiğini düşündüler.

              Bazı terapi yaklaşımları sıkıntılarda ve bu sıkıntıların çözüm sürecinde terapiste odaklanmaktadır(terapist odaklı yaklaşımlar). Bu yaklaşımlarda terapist, yaşadıkları ve nasıl iyileşecekleri konusunda bilgi verici konumuna geçtiğinden danışana da öğrenci rolü düşmektedir.

              Gestalt terapinin amacı danışanın kişisel farkındalığını arttırmak ve iyileşme yolunda karşısına çıkacak olan engelleri aşma yolunda terapistiyle işbirliği yapmasıdır.

Gestalt Terapinin Anahtar Noktaları

Deneyimler Algıyı Etkiler

              Danışan merkezli bir yaklaşımı benimsemiş olan Gestalt terapisti kimsenin tamamen nesnel olamayacağını, içinde bulunduğumuz çevre ve o çevrede meydana gelmiş olan deneyim ve etkileşimlerimizden etkilendiğini kabul eder. Gestalt eğitimi almuş bir terapist danışanlarının düşüncelerini paylaşmalarına, kendi değer yargılarını bir tarafa bırakarak danışanlarının deneyimlerindeki hakikate değer verir. Terapistler de insan olduğundan kendi deneyimlerinin seansta esnasında neler hissettiğini dikkate almaları da kendi farkındalıkları için önemlidir.

Bağlam Önemlidir

              Seans esnasında terapistler danışanların deneyimlerini önceleyerek şimdi ve buradaki algılarını önemserler. An içerisindeki hisleri anlamalarına yönelik bir takım tekniklerle danışana yardımcı olmayı hedefleyerek verdikleri cevaplarda farkındalığı arttırmayı amaçlamaktadırlar. Gestalt terapistleri danışana özellikle geçmiş yaşantıları hedefleyerek eski deneyimleri sunmalarını istemek yerine giderek artan farkındalıkları ile birlikte zorluk barikatlarının üstesinden gelecekleri bir anlayışla tarapiye devam ederler. Zorunlu bir çalışma ya da teknik yoktur, sadece danışan bilincini arttırmak bu yaklaşımın kilit noktalasıdır.

Farkındalık

              Gestalt terapisinde gerektiğinde kullanmak üzere bir takım teknikler mevcuttur. Bu deneyimsel terapötik egzersizlerin amacı farkındalığı arttırmak ve bu farkındalığı işlemeye yardımcı olmaktır. Gestalt terapinin kalbinde farkındalık vardır. Frederick Salomon Perls’in söylediği gibi:

“Kendi içindeki farkındalık iyileştirir.”

Hareketsiz bir şekilde oturarak konuşmak yerine, rol yapma, abartma veya iletişim ve anlayışa yardımcı olmak için sahne kullanımı gibi şeylere danışanın aktif olarak katılımı istenebilir. Deneyimsel alıştırmalar özellikle kelimelerle ifade etmek zor olduğunda açmak ve paylaşmak için harika bir yol olabilir.

Gestalt Teknikleri

Kelimeler ve Dil

              Gestalt terapisinde dile ve tonlamaya özel bir önem verilir. Danışanlar sorumluluğu kendi üzerlerine almaya başladıkça başkalarına odaklanmak yerine kendilerine odaklandıklarında daha kişisel bir sahiplik duygusuyla konuşurlar. Örneğin; “Bunu yapmasaydı o kadar kızmazdım.” Demek yerine, “Bunu yaptığında kızgın hissediyorum, çünkü bu beni önemsiz hissettiriyor ve bundan hoşlanmıyorum.” Demesi teşvik edilir. Ben dilinin kullanılması Gestalt bakış açısında önemli bir yer tutar.

Boş Sandalye

              Bu etkinlik, danışanın başka bir kişi veya kendisinin başka bir parçası ile görüşmeyi hayal etmesine ve canlandırmasına olanak sağlayan bir rol yapma alıştırmasıdır. Boş sandalyenin karşısında oturan danışan başka birisiyle veya kendisiyle konuşuyormuşçasına bir diyaloğa girer.

              Boş sandalye, müşterilerin duygusal deneyimleri ve iyileşmeye nereden başlayabilecekleri konusunda farkındalıklarını arttırmasına yardımcı olabilecek algıları, anlamlar ve diğer bilgileri ortaya koyma konusunda yardımcı olabilir.

Beden Diline Ses Verme

              Seans esnasında terapist, danışanın bir noktada ayağını salladığını, ellerini sıktığını, tırnaklarını yediğini veya belirli bir yüz ifadesi takındığını farkedebilir. Terapist gözlemlerini danışanla paylaşarak o anda neler olduğunu soracaktır. Terapist danışanından ayağını, ellerini veya yüz ifadesine kulak vermesini ve o hareketin dili olmasını isteyebilir.

Abartı

Beden diline ses vermenin yanı sıra, bir Gestalt terapisti danışanın beden dili hakkında soru sorabilir. danışanın neler olup bittiğine dair kelimeler bulması zorsa, oturumdaki deneyimlerinden bazılarını çizmek için bu hareketi abartması veya arka arkaya birkaç kez tekrarlaması istenebilir.

Duygu Yerleştirme

Bir seans sırasında, insanların duygu hakkında konuşmaları yaygındır. Duygu hakkında konuşmak, Gestalt terapistinin danışanın seanslarda yapmasını istediği şey olan bir duygu deneyimlemekten farklıdır. Danışan duygudan bahsederken, terapist onlara bu duyguyu bedenlerinde nerede hissettiğini sorabilir.

Bunun bir örneği, “midemde sızlama” veya “göğsümde bir sıkıntı hissediyorum” olabilir. Duygusal deneyimi bedensel farkındalığa getirebilmek, müşterinin mevcut kalmasına ve duygularını daha etkili bir şekilde işlemesine yardımcı olur.

Yaratıcı Sanatlar

İnsanların farkındalık kazanmasına, anda kalarak şu anda nasıl işleneceğini öğrenmesine yardımcı olmak için boyama, heykel ve çizim gibi ek etkinlikler de kullanılabilir. Genellikle bu tarzda, geleneksel oturma ve konuşma dışında, müşteriye sunulabilecek herhangi bir tekniğin, kendilerinden, deneyimlerinden ve iyileşme sürecinden daha fazla haberdar olmalarına yardımcı olabileceği belirtilmektedir.

Gestalt Terapi Nasıl Yardımcı Olur?

İşbirlikçi Bir İlişki

              Gestalt terapisi, danışanın yaşamındaki deneyimleri hakkında daha fazla farkındalık kazanmasını amaçlamaktadır. Gestalt terapistlerinin danışanlarını değiştirme hedefi yoktur. Aslında, danışanlar kendilerinin daha fazla farkında olmaya, anda kalarak şimdi ve burada bir şeyleri işlemeye teşvik edilir.

Hareketli Bloklar

Deneyimlerden, özellikle acı veren deneyimlerden nasıl kurtulacağımızı öğrenme şeklimizin, ilerleyebilmemiz için bloklar oluşturmak ya da bir şeyleri farkındalıktan çıkarmak olduğu ileri sürülmektedir. Göründüğü kadar etkili olduğu için, benlik ve deneyimlerimizde daha bölümlere ayrılmış ve parçalanmış olduğumuz için bizim için sorun yaratabilir.

Bir zamanlar kendimize yardımcı olmak için kullandığımız teknikler, farkındalık ve büyümenin blokları haline geldi. Danışan farkındalığının artırılması, bu blokların tanımlanmasına, uygun şekilde meydan okunmasına ve yoldan çekilmesine izin verir, böylece şifa ve kişisel gelişim bulabiliriz.

Kişisel sorumluluk

Gestalt terapisinde önemli bir amaç, danışanlara deneyimlerini edinme ve kabul etme fırsatı vermektir. Başkalarını suçlarken kontrol duygumuzu kaybeder ve olaya ya da olaya karışan diğer kişiye kurban oluruz. Gestalt terapisi, danışanları bir deneyim hakkında nasıl anlam yaratabileceğimizin eski yollarına meydan okumaya teşvik eder.

Kişisel sorumluluğun nasıl kabul edileceğini ve benimseneceğini öğrenmek Gestalt terapisinin bir hedefidir ve danışanların deneyimlerinde daha büyük bir kontrol duygusu kazanmasına ve duygularını ve dünya ile etkileşimlerini nasıl daha iyi düzenleyeceğini öğrenmelerine olanak tanır.

Öz Düzenleme ve Büyüme

Gestalt terapisi, insanların doğal olarak kendi kendini düzenleme ve büyüme için çabaladığını göstermektedir. Bununla birlikte, bazen talihsiz ve acı verici deneyimlerden duygusal olarak hayatta kalmak için teknikler geliştiririz. Bu tekniklerin bazıları kısa vadede yararlı olurlar çünkü ağrımızı veya sıkıntımızı en aza indirmeye yardımcı olabilirler. Bununla birlikte, uzun vadede, bizi duygusal olarak sarsıntılı yıpratırlar ve kendimizi ifade şansını kaybettiğimizi düşünmeye başlarız.

Gestalt terapisi, bu aksiliklerin bazılarına rağmen, insanların hala ulaşamadığı bu bütünlük duygusuna bağlı olduğumuza inanıyor. Sıkıntımız fiziksel hastalık, duygusal bozukluk, asosyallik ve daha fazlası gibi görünebilir.

Perls’ün öne sürdüğü gibi, kendimizin farkında olmak iyileşmedir. Terapi sürecimiz sırasında, bir süredir kaybolan benlik parçalarını ortaya çıkararak iyileştirebilir, henüz gelişme fırsatı bulamayan benlik parçalarını keşfedebilir ve yol boyunca daha büyük bir benlik duygusu kazanabiliriz. Benliğin bu kısımlarını iyileştirmek ve entegre etmek için çalışırken, sağlıklı ve bütün bireyler olabiliriz.

Bu yazıyı Gestalt duası adı verilen dizelerle kapatabiliriz:

Ben kendi işimi yaparım, sen de kendi işini.

Ben senin beklentilerini karşılamak için bu dünyaya gelmedim,

Sen de benim beklentilerimi karşılamak için gelmedin.

Sen sensin, ben de ben! 

Eğer şans eseri bir yerde karşılaşırsak ne ala.

Olmazsa da ne yapalım, yapacak bir şey yok… (Fritz Perls)

Yeditepe Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik mezunuyum. Sosyal Psikoloji, Nöropsikoloji ve gelişim bozuklukları üzerine yazıp okumak asıl ilgi alanlarım olsa da bir dünya canlısı olarak bunların dışında da ilgilendiğim şeyler var.