Yaşam Boyu Öğrenme için Neden ve Nasıl Not Tutmalıyız?

Günümüzü geçmişten ayıran temel farklardan biri, aşırı bilgi yüklemesine maruz kalmamızdır. Gerçi bu bilginin büyük kısmı hiçbir zaman işlemediğimiz için zihnimizi yormadan kaybolur. İşin kötüsü gereksiz bilgilerin yanı sıra hayatımızı kolaylaştıracak bilgilerin elimizin altından kayıp gider. Bunun çözümü ise oldukça basit: Not tutmak, ama nasıl ve neden önemli?

Öğrenme Zemininizi Oluşturun

Not tutma tekniklerinden ve uygulamalarından herhangi birini seçerek başlayabilirsiniz. Önemli olan etrafımızda uçuşan bilgileri toplayacak bir sürece başlamak. Bu noktadaki amacımız bilgileri akılda tutarak alt düzey bilişsel becerileri geliştirmek. Bunun önemi bilişsel hiyerarşinin üst basamaklarına çıkmak için bizim zaman ve enerjimizi daha verimli kullanmamızla kendini gösterir. Aksi takdirde bilgiyi en baştan arayıp bulma noktasına geri dönmek için çaba harcamak zorunda kalırız ve üst basamaklar için yeterli beceriyi kazanmamız zorlaşır. Araba sürerken vitesi sürekli başa alıp birinciden başlatmak yerine hızı üçüncü vitesten başlatmak verimliliği epey artırır.

İkinci Bir Beyin Yaratın

Birçok kitap okudunuz, podcast dinlediniz. Bunların içinde belki de inanılmaz değerli dersler ve hikâyeler vardı. Birçoğunu zaten hatırlayacağınızı ve hayatınıza uygulayacağınızı varsaydınız. Ama çoğu beynimizin doğal kapasitesi gereği kodlanmayan bilgiler olarak unutulup gider. Not almanın önemi tam da burada ortaya çıkar. Kendimize “ikinci bir beyin” yaratmayı amaçlarız. Bu sayede notlarımıza ihtiyacımız olduğunda döner ve aralarında çeşitli bağlar kurarak özgün fikir ve içerikler üretebiliriz. Böylece okuduğumuz ve dinlediğimiz her şeyi bilme ve anlamanın ötesinde bir kişilik haline getirebiliriz.

Notlarınız Arasında Sentez Yapın

Elbette, rastgele not almaktan bahsetmiyoruz. Her notunuzun içinde bulunduğu bir bağlama ihtiyacı vardır. Sonrasında dönüp baktığınızda okuduğunuz not bizzat tarafınızdan yazılmış olsa bile anlamsız gelebilir. Bunu önlemek adına bir başlık ve etiketle bir bağlama oturtmanız gerekir. Örneğin, notu bir kitaptan çıkardıysanız, hangi kitaptan aldığınızı ve size çağrışım yapan anahtar kelimeleri belirtebilirsiniz. Ayrıca, notlar arasında bağlar kurmak akılda tutma şansınızı artırır. Bu sayede yeni fikirler üreterek yaratıcılık düzeyinize şaşkınlıkla tepki verebilirsiniz. Bunu sağlamak adına beyin fırtınasına benzer bir şekilde notlarınız arasında bir fırtına yaratın. Böylece fikirilerin sentezleyebilir ve daha büyük bir resim oluşturabilirsiniz.

Bilgileri Kalıcı Hale Getirin

Kitap okuyacak zamanı zor bulurken not tutmak zaman kaybı olabilir mi? “Bir de üzerine not almak ne mümkün mü?” diye düşünüyorsunuz? Ancak bu yaklaşımla kaçırdığımız nokta, kitap okumanın verimli olup olmaması. Not alıp üzerine düşünmek zaman alır ve zor olduğu için genelde dikkate değer bir yere geldiğimizde “Hımm!” deriz ve kitabı okumaya devam deriz. Ya da en fazla altını çizer geçeriz ama sonrasında çabucak unuturuz. Halbuki, okuduğumuz bilgiler ilgi görmeyi bekleyen bir sevgili gibidir. Eğer dikkatimizi çeken bilgilere gereken bilişsel eforu sarf etmezsek, tıpkı bir sevgilide olduğu gibi yeterince özen görmedikleri için kalıcı bir ilişki oluşmaz. Böylece az süren kitap okuma eylemi de hiç yaşanmamış gibi yok olup giderken daha fazla zaman kaybetmiş oluruz.

Not Tutmayı Alışkanlığa Dönüştürün

Son olarak, her alışkanlık gibi buna da küçük adımlarla ve basit projelerle başlamanız süreklilik sağlamanıza yardımcı olur. Mesela not tutmak için yüksek lisans ve doktora gibi büyük projelere ihtiyacınız yok. Dahası, not alma işini doktora tezi gibi kallavi işlerden önce basit projelerle yürütürseniz doktora sürecindeki strese daha hazırlıklı girmiş olursunuz. Ezop’un Yabandomuzu ve Tilki fablı bu bağlamda ders verir niteliktedir. Bir gün yabandomuzunun kesilmiş bir ağacın kenarlarıyla dişlerini bilediğini gören tilki onunla alay etmeye başlar: “Niye uğraşıyorsun bu kadar seni aptal, kiminle dövüşeceksin sanki?” Yabandomuzu da “Doğru ama bir gün avcılar gelince hazır olmam lazım, o zaman vaktim kalmayacak.”

Kaynakça

• Ahrens, Sönke (2017). How to Take Smart Notes: One Simple Technique to Boost Writing, Learning, and Thinking.
• Brown, Peter C. & Roediger, Henry L. & McDaniel, Mark A.(2019) Aklında Kalsın: Başarılı Öğrenme Bilimi.
• Forte, Tiago (2022). Building a Second Brain: A Proven Method to Organize Your Digital Life and Unlock Your Creative Potential.
• Robertson, Donald (2021). Roma İmparatoru Gibi Düşünmek.