Bilişsel uyumsuzluk, psikolojide iki veya daha fazla çelişkili inanca veya değere sahip olan ya da çelişkili düşünce veya davranışlar yaşayan bir kişinin yaşadığı rahatsızlığı veya zihinsel stresi tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu rahatsızlık, inançları veya tutumları ile davranışları veya deneyimleri arasındaki tutarsızlıktan kaynaklanır ve rahatsız edici bir gerilim veya uyumsuzluk hissine yol açar.
Örneğin, sigara içmenin sağlığa zararlı olduğuna inandığı halde sigara içmeye devam eden bir kişi bilişsel uyumsuzluk yaşayabilir. Bu uyumsuzluğu çözmek için ya sigarayı bırakarak davranışlarını değiştirebilir ya da sigara içme alışkanlıklarını haklı çıkararak veya rasyonelleştirerek inançlarını değiştirebilirler.
Bilişsel uyumsuzluk kavramı ilk olarak 1950’lerde Leon Festinger tarafından ortaya atılmış ve o zamandan beri psikoloji ve sosyal psikolojinin çeşitli alanlarında yaygın olarak incelenmiş ve uygulanmıştır.
(İng. Cognitive Dissonance)