Gözlemsel çalışma, psikoloji ve diğer alanlarda kullanılan, araştırmacıların çalışılan değişkenlere doğrudan müdahale etmeden veya manipüle etmeden katılımcıların davranışlarını, eylemlerini veya tepkilerini gözlemlediği ve veri topladığı bir araştırma yöntemidir. Bu tür bir çalışma özellikle gerçek hayattaki durumları anlamak için faydalıdır ve araştırmacıların değişkenler arasında var olabilecek kalıpları, korelasyonları veya eğilimleri belirlemelerine yardımcı olabilir.
Gözlemsel bir çalışmada, araştırmacılar ya pasif olarak gözlem yapabilirler, yani katılımcılarla etkileşime girmezler ya da daha fazla bilgi toplamak için katılımcılarla etkileşime girdikleri aktif olarak gözlem yapabilirler. Gözlemsel çalışmaların en önemli faydalarından biri, insan davranışına ilişkin değerli içgörüler sağlayabilecek doğal ortamlarda veri yakalama becerisidir.
Ancak, gözlemsel çalışmaların değişkenler arasında yalnızca korelasyon gösterdiğinden nedensellik ilişkisi kurmadığını unutmamak önemlidir. Nedenselliği belirlemek için araştırmacılar tipik olarak, diğer değişkenler üzerindeki etkilerini gözlemlemek için bir veya daha fazla değişkeni manipüle etmeyi içeren deneysel yöntemler kullanırlar.
Örnek: Bir psikolog, çocukların sosyal becerileri ile teneffüs sırasındaki etkileşimleri arasındaki ilişkiyi anlamak için gözlemsel bir çalışma yürütebilir. Araştırmacı, birlikte oynayan çocukları gözlemleyerek, duruma müdahale etmeden davranışları, iletişim tarzları ve sosyal bağlantılarının doğası hakkında bilgi toplayabilir.
Ayrıca bkz: Deneysel Çalışma, Korelasyonel Çalışma, Doğal Gözlem
(eng. Observational Study)