Kriminolojik psikoloji, suç davranışına katkıda bulunan psikolojik faktörleri ve süreçleri anlamaya odaklanan bir psikoloji alt alanıdır. Bu çalışma alanı, bireylerin suç faaliyetlerinde bulunmalarına yol açabilecek motivasyonları, kişilik özelliklerini ve sosyal faktörleri keşfetmeyi amaçlamaktadır. Kriminolojik psikologlar bu faktörleri inceleyerek suçu önlemeye, rehabilitasyonu desteklemeye ve ceza adaleti sistemini bilgilendirmeye yardımcı olabilecek stratejiler ve müdahaleler geliştirmeye çalışırlar.
Kriminolojik psikoloji çalışmalarına örnek olarak 1971 yılında Philip Zimbardo tarafından yürütülen “Stanford Hapishane Deneyi” verilebilir. Bu çalışma, simüle edilmiş bir hapishane ortamında, algılanan güç ve otoritenin hem mahkumlar hem de gardiyanlar üzerindeki psikolojik etkilerini araştırmayı amaçlamıştır. Sonuçlar, insanların güçlü konumlara geldiklerinde kolaylıkla istismarcı davranışlar sergileyebildiklerini göstermiş ve suç davranışında durumsal faktörleri anlamanın önemini vurgulamıştır.
Kriminolojik psikolojideki bir diğer önemli kavram, suçlular için etkili rehabilitasyon programlarına rehberlik etmeyi amaçlayan “risk-ihtiyaç-duyarlılık” (RNR) modelidir. RNR modeli, bireyin belirli risk faktörlerini (madde bağımlılığı veya antisosyal tutumlar gibi) ve ihtiyaçlarını (eğitim veya istihdam gibi) hedeflemenin önemini vurgularken, aynı zamanda kişinin öğrenme tarzı ve motivasyonunu da dikkate alır.
Ayrıca bakınız: Adli psikoloji, suçlu profili çıkarma, yeniden suç işleme, antisosyal kişilik bozukluğu
(eng. kriminolojik psikoloji)