Piaget’nin Bilişsel Aşamaları, İsviçreli psikolog Jean Piaget tarafından ortaya atılan, gelişim psikolojisinde yaygın olarak tanınan bir teoridir. Bu teori, çocukların büyüdükçe ve olgunlaştıkça dört farklı bilişsel gelişim aşamasından geçtiğini ileri sürer. Bu aşamalar, çocukların bilgiyi nasıl işlediklerini ve çevrelerindeki dünyayı nasıl öğrendiklerini anlamamıza yardımcı olur. Dört aşama şunlardır:
Sensorimotor Aşama (Doğumdan 2 yaşına kadar): Bu aşamada, bebekler ve küçük çocuklar çevrelerini keşfetmek için öncelikle duyularına ve motor yeteneklerine güvenirler. Dokunarak, tadarak ve nesneleri manipüle ederek öğrenirler. Nesne kalıcılığı, nesnelerin gözden kaybolduğunda bile hala var olduğunun anlaşılması, bu aşamada önemli bir kilometre taşıdır.
Örnek: Bir oyuncağı tekrar tekrar düşüren ve düşmesini izleyen bir bebek, neden-sonuç anlayışını geliştirmektedir.
İşlem Öncesi Aşama (2 ila 7 yaş): Bu aşamada çocuklar, dil ve zihinsel imgeler kullanarak nesneleri ve fikirleri zihinlerinde temsil etmelerini sağlayan sembolik düşünceyi geliştirmeye başlarlar. Bununla birlikte, düşünceleri hala benmerkezcilik, durumları başka bir kişinin bakış açısından görememe ve mantıksal akıl yürütme eksikliği ile sınırlıdır.
Örnek: Küçük bir çocuk yürürken ayın kendisini takip ettiğine inanabilir çünkü diğer insanların farklı bakış açılarına sahip olduğunu henüz anlayamaz.
Somut İşlemsel Aşama (7 ila 11 yaş): Bu aşamada çocuklar somut olaylar ve durumlar hakkında mantıklı düşünme yeteneğini geliştirirler. Korunum kavramını anlamaya başlarlar, nesnelerin hacim veya kütle gibi belirli özelliklerinin görünüşteki değişikliklere rağmen aynı kaldığını fark ederler.
Örnek: Bu aşamadaki bir çocuk, daha uzun, daha dar bir bardağa dökülen bir bardak suyun hala aynı miktarda su içerdiğini anlayabilir.
Resmi İşlemsel Aşama (11 yaş ve üzeri): Son aşamada çocuklar soyut düşünme, varsayımsal akıl yürütme ve problem çözerken birden fazla değişkeni göz önünde bulundurma becerilerini geliştirirler. Bu aşama, karmaşık kavramları daha iyi anlamalarını ve mantığı çeşitli durumlara uygulamalarını sağlar.
Örnek: Bu aşamadaki bir genç cebirsel denklemleri çözebilir veya ahlaki ve etik ikilemleri anlayabilir.
Ayrıca bakınız: Bilişsel Gelişim, Vygotsky’nin Sosyokültürel Teorisi, Nesne Kalıcılığı
(İng. Piaget’s Cognitive Stages)