Hümanist psikoloji perspektifinde, sağlıklı bir insan her daim özgürlüğe, olgunlaşmaya, değişime, sorumluluğa, anlam arayışına ve bütünleşmeye yönelir. Statü, başarı ve hatta mutluluk için mücadele etmez. Bunlar genelde üsttekilerin sonucu olarak kendiliğinden gelir. “Kendini Gerçekleştirme” hipotezinin kurucusu olan Maslow’a göre kendi olma özgürlüğünü hissederek yaşayan birey korku, kaygı bariyerlerinden sıyrılarak kişisel büyüme doğrultusunda bir yaşam sürer.
- Kendini, diğerlerini ve doğayı kabullenmeyle başlar. Var olanı geçmişinden bugüne geldiği şekliyle kabullendikten sonra büyümek için gerekli adımları atmaya başlarsınız. Bu kabul sürecini bir üçgen gibi düşünebilirsiniz. Sadece kendinizi kabul etmek yeterli gelmeyecektir. Diğerlerini de değiştirme ve kontrol etme arzunuzu terk etmeniz gerekir. Doğanın güçlerini de sorgulamayı bıraktığınızda kendinizi gerçekleştirme eşik noktalarından birini aştınız demektir.
- Özerk, özgür, toplum ve kültürün ötesinde düşünürler. Bu özellik, hümanist psikolojinin neden toplulukçu bir yapıya sahip Doğu’da değil de bireyciliğin ağır bastığı Batı’da ortaya çıktığını anlamamıza yardımcı olur. Çünkü toplulukçu kültürlerde birlik olmak, birbirine benzemek ve geleneksel rolleri takip ederek yaşamını sürdürmek bir erdemdir. Bireyci toplumlar ise farklılaşmaya kişinin kendi yolunu özgürce belirlemesine izin verir. Bu bir yerde ürperti uyandıran bir belirsizliği çağrıştırsa da hayattaki olasılıkları araştırmak ve kendi amacını bulmanın heyecanı ağır basacaktır.
- Kendi odaklı olmaktan son derece uzaktır. Aksine bireysel varlığını toplumsal değişim için bir aracı olarak kullanır. Kişiler arası ilişkilerini ego savaşlarının ötesine geçen bir empatiyle kurmayı öğrenir. Çok fazla arkadaşla yüzeysel ilişkiler kurmak yerine az arkadaşlar derin bağlar yaratmayı tercih eder. Topluma olan ilgisi ona kattığı değerlerle kendini gösterir. Öfke ve hırsla hareket etmez, sevgi ve şefkati merkeze alır.
- Ahlaki gelişim düzeyi bilgelik seviyesindedir. Karar verirken başvurduğu ilkeleri vardır. Doğru ve yanlışı kendi davranışlarına yön verirken akılcı bir şekilde belirleyebilir. Ancak diğerlerini yargılamak konusunda aceleci davranmaz. Olayları ve kişileri siyah/beyaz değil gri tonlarıyla değerlendirir. Dahası, elinde bir güç olsa kendi etik standartlarına uyması için başkalarını asla zorlamaz.
Kendini Gerçekleştirmek için Nasıl Yaşamalı?
Kendini gerçekleştiren insanların temel özelliklerine sahip olmak için neler yapabileceğimize dair fikir edinmiş olabilirsiniz. Bunları bilimsel temelleri özetleyecek şekilde ifade edelim.
- Kendinizi yeni deneyimlere açın. Belli kalıplar doğrultusunda karar alıp yaşamak daha kolaydır. Bu yüzden risk almaktansa defalarca gidilen yollarda yürümeyi tercih ederiz. Ancak kendini gerçekleştirmenin temellerinden biri yeni bilgi, bakış açısı ve seçeneklere kaygıya rağmen açabilme cesareti göstermek.
- Değerleriniz doğrultusunda yaşayın. O kadar çok kaygı ve stres altında yaşıyoruz ki gündelik hayattaki seçimlerimizin pek çoğu bu zorlayıcı duygulara kurban gidiyor. Ancak bir süre kaygılarımızı sadece birer kaygı olarak ele alıp “Hayatımda en çok neleri önemsiyorum?” diye sorguladığımızda değerlerimiz gün yüzüne çıkacak bize kendimizi gerçekleştirme yolunda rehberlik edecektir.
- Sevgi ve saygı ihtiyacının ötesine geçin. Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisinde sevgi, aidiyet ve saygınlık kendini gerçekleştirmeden önce karşılanması gereken temel ihtiyaçlar arasında. Bu ihtiyaçlar için harekete geçmek gayet doğal. Ya bu ihtiyaçları karşılamak ya da daha ötesinde bir hayat amacı gütmek suretiyle bir seçimler yapmak gerekiyor.
- Kendiniz olun. Şunu kabul etmek gerekir ki, toplumsal olarak kabul görmek için hepimizin bir mücadelesi var. Kendimizi göstermek için çırpınıyoruz ki bu çok normal. Ancak ait olmak ve kabul görmek için kendimiz olmaktan vazgeçmek ağır bir bedel olabilir. Bizi olduğumuz kişi olarak kabul edecek ve büyümemize hizmet edecek grupları arayarak bu sorunu çözebiliriz.
